Ze swoich oszczędności zgromadzonych w programie uczestnik PPK może skorzystać w każdej chwili.

Przed ukończeniem 60 lat uczestnik może wycofać środki zgromadzone na jego rachunku PPK, bez podawania przyczyny, dokonując tzw. zwrotu, który wiąże się z pewnymi – określonymi w art. 105 ustawy o PPK - pomniejszeniami (omawiamy je poniżej), lub wypłacić je w przypadku wystąpienia tzw. szczególnych sytuacji życiowych, tj.:

• w razie poważnego zachorowania uczestnika, jego małżonka lub dziecka (z takiej wypłaty uczestnik PPK może skorzystać w każdym wieku) bądź
• na pokrycie wkładu własny przy kredycie hipotecznym np. na zakup mieszkania domu lub gruntu (do ukończenia przez uczestnika PPK 45. roku życia). 

Wystąpić o zwrot może tylko uczestnik PPK, który nie ukończył 60 lat. Termin i sposób dokonania zwrotu określać powinna m.in. umowa o prowadzenie PPK. Umowa ta powinna także określać warunki jego realizacji, w tym formę i miejsce składania wniosków. Termin wypłaty wycofywanych środków wynika ze statutu funduszu inwestycyjnego, statutu funduszu emerytalnego lub regulaminu ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego - w zależności od tego, jaka instytucja finansowa prowadzi PPK.

Wniosek o zwrot uczestnik składa instytucji finansowej w postaci elektronicznej, chyba że umowa o zarządzanie PPK i umowa o prowadzenie PPK przewidują inną formę. Zwrot dokonywany jest w formie pieniężnej na wskazany przez uczestnika PPK rachunek bankowy.

Warunki wypłaty

W przypadku złożenia przez uczestnika PPK wniosku o zwrot, otrzyma on środki,
pomniejszone o:

• 19% podatek od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki);
• 30% środków pochodzących z wpłat finansowanych przez podmiot zatrudniający, które trafią do ZUS. Informacja o tej kwocie zostanie zaewidencjonowana na koncie uczestnika PPK w ZUS jako jego składka na ubezpieczenie emerytalne - należna za miesiąc, w którym kwota ta została przekazana do ZUS, podwyższając w ten sposób kapitał emerytalny tej osoby, co będzie miało wpływ na wysokość świadczenia wypłacanego jej w przyszłości przez ZUS;
• środki pochodzące z wpłaty powitalnej i dopłat rocznych od państwa, które stanowiły premię za systematyczne oszczędzanie w PPK (środki te wrócą do Funduszu Pracy).

Uczestnik PPK otrzyma zatem:

• 70% środków pochodzących z wpłat finansowanych przez podmiot zatrudniający, po uprzednim pomniejszeniu o należną kwotę podatku od zysków kapitałowych oraz
• 100% środków pochodzących z wpłat finansowanych przez tego uczestnika, po uprzednim pomniejszeniu o należną kwotę podatku od zysków kapitałowych.

Obowiązki informacyjne instytucji finansowej

Uczestnik PPK nie powinien być zaskoczony tym, że przy zwrocie środków nie otrzyma wszystkich zgromadzonych na rachunku oszczędności. Zasady wypłaty, wypłaty transferowej lub zwrotu środków zgromadzonych na rachunku PPK uczestnika PPK powinny być opisane w informacji o zawarciu umowy o prowadzenie PPK, którą uczestnik PPK otrzymuje niezwłocznie po zawarciu w jego imieniu i na jego rzecz tej umowy (art. 22 ust. 1-2 ustawy o PPK). Informację taką instytucja finansowa ma obowiązek udostępnić uczestnikowi PPK w postaci elektronicznej pozwalającej na utrwalenie jej treści na trwałym nośniku lub za pomocą systemu teleinformatycznego, a na wniosek tego uczestnika – w postaci papierowej.

Warunki, terminy i sposób dokonania wypłaty, wypłaty transferowej lub zwrotu oraz sposób składania dyspozycji powinny być też określone w umowie o prowadzenie PPK.

Powód nie ma znaczenia

To, z jakiego powodu uczestnik PPK chce wycofać zgromadzone środki (dokonać zwrotu) z rachunku PPK, nie ma znaczenia. Oznacza to, że po pierwsze uczestnik PPK nie musi uzasadniać swojego wniosku o zwrot. A po drugie, że - nawet jeśli ma bardzo ważny powód takiego wycofania - nie uprawnia on go do zwrotu zgromadzonych środków bez przewidzianych w ustawie (art. 105 ustawy o PPK) konsekwencji.

Warto też pamiętać, że ustawa o PPK w żaden sposób nie ogranicza uczestnika PPK co do częstotliwości wycofywania środków. Oznacza to, że może on – jeśli tylko taka będzie jego wola – dokonywać zwrotu nawet co miesiąc, choć będzie to raczej mało opłacalne działanie. Nie wprowadzając w tym zakresie żadnych limitów, a więc zapewniając uczestnikowi PPK stały dostęp do jego oszczędności, ustawodawca chciał – jak się wydaje – podkreślić, że stanowią one jego prywatną własność.

Zwrot to nie rezygnacja z PPK

Dokonanie zwrotu środków zgromadzonych na rachunku PPK nie oznacza rezygnacji z oszczędzania w tym programie. Rachunek PPK, z którego dokonano zwrotu, nadal jest prowadzony dla uczestnika PPK na dotychczasowych zasadach. Oznacza to m.in., że pracodawca nadal będzie zobowiązany do naliczania, pobierania i dokonywania wpłat od wynagrodzenia wypłacanego uczestnikowi PPK.

Dokonanie zwrotu nie pozbawia też uczestnika PPK prawa do dopłaty rocznej. Jeśli przed dokonaniem zwrotu uczestnik PPK spełnił warunki do uzyskania dopłaty rocznej, nie ma przeszkód, aby ją otrzymał – nawet, jeśli jej przekazanie na rachunek PPK nastąpi już po dokonaniu zwrotu.

Przykłady zwrotów przed 60. rokiem życia można przeczytać w najnowszym wydaniu bezpłatnej publikacji "PPK w praktyce: Korzystanie z oszczędności w PPK".

Autorki: Anna Puszkarska, Małgorzata Jankowska