Jedną z zalet Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK) jest to, że zgromadzone w PPK oszczędności są dla każdego uczestnika w każdej chwili dostępne. I to on decyduje o terminie i sposobie ich wykorzystania. Poniżej kilka pytań i odpowiedzi dotyczących korzystania z oszczędności w PPK.

1. Czy po rozpoczęciu wypłat z rachunku PPK po ukończeniu 60. roku życia uczestnik ma prawo do dopłaty rocznej?
Nie. Dopłata roczna nie przysługuje uczestnikowi PPK, który rozpoczął wypłaty środków z PPK po ukończeniu 60. roku życia, niezależnie od tego, ile ma rachunków PPK.

2. Czy małżonkowie mogą połączyć swoje oszczędności w PPK, aby otrzymywać po 60. roku życia jedno świadczenie?
Tak. Ustawa o PPK przewiduje możliwość połączenia oszczędności dwojga uczestników PPK będących w związku małżeńskim oraz wypłatę tych środków w co najmniej 120-miesięcznych ratach jako jednego wspólnego świadczenia (tzw. świadczenia małżeńskiego). Aby małżonkowie mogli skorzystać ze wspólnej wypłaty środków, muszą: mieć ukończone 60 lat, mieć rachunki PPK w tej samej instytucji finansowej i złożyć wniosek o wypłatę oszczędności w formie świadczenia małżeńskiego.

3. Czy śmierć jednego z małżonków przerywa wypłatę świadczenia małżeńskiego?Nie. W przypadku śmierci jednego z małżonków świadczenie małżeńskie wypłaca się drugiemu małżonkowi w dotychczasowej wysokości, do wyczerpania środków zapisanych na rachunku małżeńskim. W przypadku śmierci obojga małżonków przed zakończeniem wypłat, do środków zapisanych na rachunku małżeńskim po śmierci drugiego z małżonków stosuje się przepisy rozdziału 13 ustawy o PPK, regulującego podział środków w przypadku śmierci uczestnika PPK.

4. Kto decyduje w ilu ratach uczestnik PPK, który skończył 60 lat, może wypłacić swoje oszczędności?Decyduje o tym sam uczestnik PPK. Przy czym to, na jaki wariant wypłaty się zdecyduje, przesądzi o tym, czy będzie musiał zapłacić podatek od zysków kapitałowych czy też nie.

Jeśli uczestnik PPK, który skończył 60 lat, zdecyduje się wypłacić całe swoje oszczędności jednorazowo, to od zysków wypracowanych przez 75% środków będzie musiał zapłacić 19% podatek. Jeśli zdecyduje się na wypłatę jednorazowo 25% zgromadzonych środków, a resztę (czyli 75% środków) wypłaci w co najmniej 120-miesięcznych ratach (10 lat) - nie zapłaci tego podatku. Tak będzie również, jeśli - chcąc, aby oszczędności wystarczyły mu na dłużej - zwiększy liczbę rat (np. będzie wypłacał 75% środków nie przez 10, a przez 15 lat) albo gdy zdecyduje się całość zgromadzonych oszczędności wypłacać w co najmniej 120 miesięcznych ratach.

Należy także pamiętać, że - jeśli okazałoby się, że wysokość pierwszej raty jest mniejsza niż 50 zł - to środki zapisane na rachunku PPK uczestnika zostaną wypłacone mu jednorazowo. W takim przypadku pracownik będzie zmuszony zapłacić podatek od zysków kapitałowych wypracowanych przez 75% środków.

5. Czy uczestnik PPK już w trakcie wypłaty może zmienić liczbę rat, w jakich chce mieć wypłacane swoje oszczędności z rachunku PPK?
Tak. Uczestnik PPK może zmienić liczbę zadeklarowanych wcześniej rat, jednak z dwoma zastrzeżeniami. Jeśli bowiem, na podstawie zadeklarowanej liczby rat, wypłata środków ma trwać co najmniej 10 lat, uczestnik PPK nie może zmienić zadeklarowanej liczby rat w ten sposób, że po zmianie zadeklarowanej liczby rat wypłata ratalna środków będzie trwała krócej niż 10 lat. Zmiana zadeklarowanej liczby rat nie będzie także możliwa, jeżeli wysokość pierwszej raty po zmianie byłaby mniejsza niż 50 zł.

6. Czy dokonanie przez uczestnika PPK, po osiągnięciu przez niego 60. roku życia, wypłaty transferowej na rachunek terminowej lokaty oszczędnościowej albo wypłaty transferowej na rachunek lokaty terminowej prowadzony w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej wstrzymuje możliwość gromadzenia przez tego uczestnika nowych środków na rachunku PPK?
Tak. Uczestnik PPK, po osiągnięciu 60. roku życia, może dokonać wypłaty transferowej na rachunek terminowej lokaty oszczędnościowej lub wypłaty transferowej na rachunek lokaty terminowej prowadzony w spółdzielczej kasie oszczędnościowokredytowej tylko wówczas, gdy w umowie o prowadzenie rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej lub umowie o prowadzenie lokaty terminowej, na który ma nastąpić wypłata transferowa, przewidziano możliwość dysponowania środkami przekazanymi z PPK jedynie w sposób określony w art. 99 ust. 1 tej ustawy. Taką wypłatę transferową należy zatem traktować jako alternatywę w stosunku do wypłat z rachunku PPK po osiągnięciu 60. roku życia. Dokonanie przez uczestnika PPK takiej wypłaty transferowej wstrzymuje możliwość dokonywania nowych wpłat na rachunek PPK tego uczestnika.

7. Pracodawca dokonał wpłat do PPK za uczestnika PPK jeszcze przed rozpoczęciem przez tego uczestnika wypłaty z rachunku PPK po osiągnięciu 60. roku życia. Po dokonaniu tych wpłat do PPK przez pracodawcę, ale jeszcze przed nabyciem za nie jednostek uczestnictwa/przeliczeniem ich na jednostki rozrachunkowe, uczestnik rozpoczął wypłatę z rachunku PPK po osiągnięciu 60. roku życia. Czy w takim przypadku instytucja finansowa jest zobowiązana za te wpłaty do PPK zbyć jednostki uczestnictwa/przeliczyć je na jednostki rozrachunkowe czy też wpłaty te stanowią nienależne wpłaty do PPK?
Wpłaty, o których mowa w pytaniu, stanowią nienależne wpłaty do PPK.

O rozpoczęciu wypłaty środków zgromadzonych na rachunku PPK uczestnika PPK po osiągnięciu przez uczestnika 60. roku życia instytucja finansowa niezwłocznie informuje pracodawcę oraz PFR. PFR, za pomocą systemu teleinformatycznego ewidencji PPK, niezwłocznie informuje inne instytucje finansowe o rozpoczęciu wypłaty środków zgromadzonych na rachunku PPK uczestnika, dla którego te instytucje prowadzą rachunki PPK. Następnie te inne instytucje finansowe, niezwłocznie, nie później niż w terminie 2 dni roboczych od dnia otrzymania informacji od PFR, informują pracodawców, z którymi zawarły umowy o zarządzanie PPK, o rozpoczęciu wypłat. Po otrzymaniu tej informacji pracodawca nie oblicza, nie pobiera ani nie dokonuje już za tego uczestnika wpłat do instytucji finansowej, a dopłaty roczne ani wpłaty powitalne nie są przekazywane.

O rozpoczęciu przez uczestnika wypłat z rachunku PPK, po osiągnięciu 60. roku życia, będzie wiedzieć zarówno instytucja finansowa prowadząca rachunek PPK, z którego rozpoczęto wypłaty, jak i inne instytucje finansowe, prowadzące rachunki PPK tego uczestnika (zostaną one poinformowane o tym przez PFR).

Dla oceny prawidłowości postępowania instytucji finansowej oraz dopuszczalności nabycia jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego lub ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego za wpłaty do PPK albo ich przeliczenia na jednostki rozrachunkowe funduszu emerytalnego ma znaczenie wiedza instytucji finansowej o rozpoczęciu wypłat przez uczestnika PPK po osiągnięciu przez niego 60. roku życia. W przypadku gdy instytucja finansowa ma wiedzę o tym, że dany uczestnik rozpoczął wypłatę z PPK po osiągnięciu 60. roku życia, za wpłaty dokonane do PPK nie powinny już zostać nabyte jednostki uczestnictwa funduszu inwestycyjnego lub ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego albo wpłaty te nie powinny zostać przeliczone na jednostki rozrachunkowe funduszu emerytalnego.

8. Czy w przypadku wypłaty środków z rachunku PPK przez uczestnika PPK, który osiągnął 60. rok życia, jednorazowo albo w mniejszej niż 120 liczbie miesięcznych rat - przy ustalaniu dochodu do opodatkowania - jako wydatki na nabycie odkupionych jednostek uczestnictwa lub wpłaty na umorzone jednostki rozrachunkowe, z których dokonano wypłaty, uwzględnia się wpłatę powitalną i dopłaty roczne?
Tak. W przypadku wypłaty przez uczestnika PPK 75% środków zgromadzonych na rachunku PPK w mniejszej ilości miesięcznych rat niż 120 albo wypłaty jednorazowej, dochód z tego tytułu jest opodatkowany 19% zryczałtowanym podatkiem dochodowym.

Dochód stanowi w tym przypadku kwota wypłaty z dokonanego odkupienia jednostek uczestnictwa lub umorzenia jednostek rozrachunkowych, pomniejszona o wydatki na nabycie odkupionych jednostek uczestnictwa lub wpłaty na umorzone jednostki rozrachunkowe, z których dokonano wypłaty.

Wpłata powitalna oraz dopłaty roczne stanowią wydatki na nabycie odkupionych jednostek uczestnictwa lub wpłaty na umorzone jednostki rozrachunkowe.

Więcej Q&A dotyczących korzystania ze środków z PPK można przeczytać tutaj (klik).

Autor: Anna Puszkarska, Małgorzata Jankowska, Biuro Redakcji PFR Portal PPK