Jedną z zalet Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK) jest to, że zgromadzone w PPK oszczędności są dla każdego uczestnika w każdej chwili dostępne. I to on decyduje o terminie i sposobie ich wykorzystania. Poniżej kilka pytań i odpowiedzi dotyczących korzystania z oszczędności w PPK.

1. Co to znaczy, że środki podążają za pracownikiem, kiedy zmienia miejsce pracy?
W każdym nowym miejscu pracy pracodawca ma obowiązek zawrzeć w imieniu pracownika umowę o prowadzenie PPK, czyli „utworzyć” dla niego rachunek PPK i przekazywać do niego wpłaty. Przy każdej zmianie zatrudnienia pracownik powinien więc złożyć nowemu pracodawcy oświadczenie o zawartych w jego imieniu umowach o prowadzenie PPK. Pracodawca ma obowiązek w imieniu takiego pracownika zawnioskować o wypłatę transferową środków z wcześniej utworzonych rachunków PPK na nowy – „utworzony” w związku z zatrudnieniem u tego pracodawcy. Pracownik może oczywiście nie wyrazić na to zgody. Decyzja o tym, czy dotychczasowe oszczędności zostawić w „starej” instytucji finansowej czy przekazać je na rachunek w nowej należy więc do uczestnika PPK. Pozostawienie ich w instytucji dotychczasowej może jednak prowadzić do sytuacji, w której jego oszczędności będą gromadzone w ramach różnych PPK, co jest oczywiście dozwolone. Utrudniać jednak może późniejsze dysponowanie tymi środkami. Z tego względu wydaje się, że opcją korzystniejszą dla uczestnika PPK będzie spowodowanie, aby środki gromadzone przez niego w czasie aktywności zawodowej „podążały” za nim. Będzie to o tyle łatwiejsze, że nie wymaga to podejmowania przez pracownika żadnych starań. Wystarczy tylko, że pracownik pozwoli działać pracodawcy.

2. Czy uczestnik PPK może przetransferować środki zgromadzone w PPE do PPK?
Nie, przepisy nie przewidują możliwości przetransferowania środków zgromadzonych w PPE na rachunek PPK. Powyższe znajduje zastosowanie również w przypadku zmiany pracodawcy – nadal środki zgromadzone w PPE nie mogą być przetransferowane do PPK.

3. Czy możliwe jest dokonanie przez uczestnika PPK wypłaty transferowej do innej instytucji finansowej w trakcie trwania stosunku pracy?
Uczestnik PPK może dokonać wypłaty transferowej na rachunek PPK prowadzony przez inną instytucję finansową w dowolnym momencie oszczędzania w PPK i nie ma znaczenia, czy pozostaje w stosunku pracy czy też nie.

4. Czy wypłata transferowa na wniosek uczestnika PPK do zakładu ubezpieczeń jest możliwa przed ukończeniem przez niego 60. roku życia?
Nie. Uczestnik PPK nie może dokonać wypłaty transferowej do zakładu ubezpieczeń, prowadzącego działalność określoną w dziale I w grupie 3 załącznika do ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, przed ukończeniem przez tego uczestnika 60. roku życia, co wynika z art. 99 ust. 7 ustawy o PPK.

5. Czy w przypadku wypłaty środków z tytułu poważnego zachorowania lub na pokrycie wkładu własnego będzie pobierany podatek od zysków kapitałowych?
Nie. Ustawa o PIT zwalnia z opodatkowania dochody uczestnika PPK osiągnięte w związku z wypłatą środków z PPK na podstawie art. 97 ust. 1 ustawy o PPK. Ze zwolnienia tego korzystają zatem m.in. dochody od kwot wypłaconych:

• w przypadku poważnego zachorowania uczestnika PPK, jego małżonka lub dziecka,
• na pokrycie wkładu własnego, o ile zostały zwrócone w terminie wynikającym z umowy zawartej z instytucją finansową.

Podatek od zysków kapitałowych (19%) powinien być natomiast naliczony od kwot wypłaconych na pokrycie wkładu własnego i nie zwróconych w terminie wynikającym z umowy zawartej z instytucją finansową. Dochód powstaje w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin zwrotu wypłaconych środków określony we wspomnianej umowie. Obowiązek wykazania należnego podatku dochodowego w jednym z zeznań rocznych: PIT-36, PIT-36L, PIT-38 lub PIT-39 spoczywa na podatniku, czyli uczestniku PPK korzystającym z opisanej wyżej wypłaty.

6. Czy po skorzystaniu z oszczędności w przypadku poważnego zachorowania nadal można dokonywać wpłat na rachunek PPK?
Tak. Wypłacenie do 25% zgromadzonych na rachunku PPK środków w przypadku poważnego zachorowania, czy to jednorazowo czy w ratach, nie stanowi przeszkody do dalszego oszczędzania w PPK.

7. Czy poważne zachorowanie należy udokumentować?
Tak. Wniosek o wypłatę środków z tytułu poważnego zachorowania uczestnik PPK składa instytucji finansowej. Do wniosku powinien dołączyć zaświadczenie lekarza medycyny, potwierdzające diagnozę wystąpienia poważnego zachorowania (jednostki chorobowe wymienione w art. 2 ust. 1 pkt 23 lit. d albo lit. e ustawy o PPK) albo orzeczenie wydane przez:

• lekarza orzecznika lub komisję lekarską Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, stwierdzające całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na okres co najmniej 2 lat, lub
• zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, stwierdzające umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności w rozumieniu ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych na okres co najmniej 2 lat, lub
• zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, stwierdzające niepełnosprawność osoby, która nie ukończyła 16 lat, w rozumieniu ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

8. Ile razy można wypłacać pieniądze z powodu poważnego zachorowania?
Wniosek o wypłatę do 25% środków z tytułu poważnego zachorowania może być złożony przez uczestnika PPK wielokrotnie. Należy przyjąć przy tym zasadę, że jedno ze zdarzeń mieszczących się w katalogu „poważnego zachorowania” (jednej osoby) uzasadniać może tylko jedną wypłatę z rachunku PPK, dokonywaną jednorazowo albo w ratach. To oznacza, że ten sam uczestnik PPK może wypłacić do 25% zgromadzonych na rachunku PPK środków np. w przypadku zdiagnozowania u niego jednej z jednostek chorobowych wskazanych w ustawie o PPK, pomimo że wcześniej wypłacił już do 25% środków zgromadzonych na tym rachunku PPK w związku ze zdiagnozowaniem u niego innej z wymienionych jednostek chorobowych.

9. Czy po ukończeniu 60. roku życia można dokonać wypłaty środków z PPK w razie poważnego zachorowania?
Tak. Wiek uczestnika PPK nie ma znaczenia dla możliwości skorzystania z wypłaty środków zgromadzonych na rachunku PPK w razie poważnego zachorowania. To oznacza, że również uczestnik PPK, który ukończył 60. rok życia, może dokonać wypłaty środków z rachunku PPK na ten cel.

10. Czy rozpoczęcie wypłat z rachunku PPK, po ukończeniu 60. roku życia, uniemożliwia skorzystanie z oszczędności w związku z poważnym zachorowaniem?
Nie. Rozpoczęcie wypłaty środków z rachunku PPK po ukończeniu 60. roku życia nie stanowi przeszkody do skorzystania z wypłaty środków w razie poważnego zachorowania. Spowoduje to jednak konieczność ponownego ustalenia wysokości rat realizowanej wypłaty.

11. Czy po przekazaniu środków na rachunek lokaty terminowej uczestnik PPK może wypłacić ich część (do 25%) z tytułu poważnego zachorowania?
Nie. Realizacja wniosku o wypłatę do 25% środków w przypadku poważnego zachorowania może nastąpić tylko w sytuacji, kiedy na rachunku uczestnika PPK są jakieś środki. Jeżeli więc uczestnik PPK, po osiągnięciu 60. roku życia, przetransferował wszystkie zgromadzone przez siebie środki z rachunku PPK na rachunek terminowej lokaty oszczędnościowej, realizacja takiego wniosku przez instytucję finansową nie będzie możliwa.

12. Czy skorzystanie ze środków z tytułu poważnego zachorowania możliwe jest tylko, jeśli do zachorowania doszło w trakcie uczestnictwa w PPK?
Nie. Dla skorzystania z do 25% środków zgromadzonych na rachunku PPK w przypadku poważnego zachorowania nie ma znaczenia, kiedy do takiego zachorowania doszło. Ustawa o PPK nie zastrzega bowiem, by wniosek o wypłatę tych środków mógł być złożony wyłącznie, gdy uczestnik PPK (jego dziecko lub małżonek) zachorował w trakcie uczestnictwa w PPK.

Więcej Q&A dotyczących korzystania ze środków z PPK można przeczytać tutaj (klik).

Autor: Anna Puszkarska, Małgorzata Jankowska, Biuro Redakcji PFR Portal PPK