Uczestnik PPK może wskazać instytucji finansowej osobę, która po jego śmierci nabędzie prawo do środków z jego rachunku PPK. Taka osoba otrzyma przysługujące jej środki bez konieczności przeprowadzenia postępowania spadkowego. 

Na zakres uprawnień osoby lub osób uprawnionych, wskazanych przez uczestnika PPK, wpływ ma to, czy był on w związku małżeńskim oraz czy środki na rachunku PPK były przedmiotem małżeńskiej wspólności majątkowej.

Jeżeli w chwili śmierci uczestnik PPK pozostawał w związku małżeńskim, to środki na jego rachunku PPK, ale tylko te, które należały do majątku wspólnego małżonków, w 50% przypadają jego małżonkowi. To, które składniki majątku wchodzą do majątku wspólnego małżonków, ustala się zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. 

Małżonek zmarłego uczestnika może przetransferować przysługujące mu środki do PPK, IKE, PPE albo wycofać je w formie pieniężnej. Wniosek w tej sprawie należy złożyć instytucji finansowej. Małżonek zmarłego uczestnika przedstawia odpis aktu zgonu, aktu małżeństwa oraz oświadczenie o stosunkach majątkowych, które istniały między nim a zmarłym uczestnikiem. Jeżeli między małżonkami nie istniała wspólność ustawowa, konieczne jest udokumentowanie sposobu uregulowania tych stosunków. 

Osoby uprawnione

Środki na rachunku PPK zmarłego uczestnika, które nie zostały przekazane jego małżonkowi, trafiają do osób uprawnionych, wskazanych instytucji finansowej. Osoby uprawnione wskazuje się oddzielnie dla każdego rachunku PPK uczestnika. Wymaga to formy pisemnej.

Jako osobę uprawnioną można wskazać tylko osobę fizyczną. Ustawa o PPK nie określa, kto może być taką osobą - uczestnik programu sam podejmuje decyzję w tej sprawie.  

Uczestnik PPK może określić udział wskazanych przez siebie osób w środkach z rachunku PPK. Jeżeli tego nie zrobi, a wskaże kilka osób, uważa się, że udziały tych osób są równe. Wskazanie przez uczestnika PPK osoby uprawnionej staje się bezskuteczne, jeżeli osoba ta zmarła przed uczestnikiem. W takim przypadku udział, który był przeznaczony dla zmarłej osoby, przypada w równych częściach pozostałym osobom uprawnionym, chyba że uczestnik PPK zadysponuje tym udziałem w inny sposób.

Przekazanie środków

Osoba uprawniona, wskazana instytucji finansowej, może przetransferować przysługujące jej środki do PPK, IKE, PPE albo wycofać je w formie pieniężnej. W tym celu składa odpowiedni wniosek instytucji finansowej. Dla otrzymania środków wystarczające jest przedłożenie odpisu aktu zgonu uczestnika PPK i dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby uprawnionej. 

Skutki niewskazania osób uprawnionych

W przypadku niewskazania przez uczestnika PPK osób uprawnionych zastosowanie mają - co do zasady - przepisy ogólne dotyczące dziedziczenia. Inaczej jest w przypadku rachunku PPK prowadzonego przez zakład ubezpieczeń. W takiej sytuacji osobami uprawnionymi do otrzymania środków są członkowie najbliższej rodziny zmarłego uczestnika PPK - w kolejności ustalonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia, chyba że umowa między zakładem ubezpieczeń a uczestnikiem PPK (umowa o prowadzenie PPK) przewiduje inną kolejność. 

W przypadku spadkobierców wypłata transferowa lub zwrot dokonywane są przez instytucję finansową po przedłożeniu odpowiedniego wniosku wraz z odpisem prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia oraz zgodnego oświadczenia wszystkich spadkobierców o sposobie podziału środków zgromadzonych przez zmarłego uczestnika PPK, lub prawomocnego postanowienia sądu o dziale spadku, a także dokumentów stwierdzających tożsamość spadkobierców.

Autor: Łukasz Skoczeń