W dniach 19-20 marca 2025 roku odbyła się XII edycja Ogólnopolskiej Konferencji Samorządu i Oświaty „Edukacja Przyszłości”. Konferencja zgromadziła przedstawicieli samorządów, dyrektorów szkół i przedszkoli, nauczycieli oraz ekspertów, którzy wspólnie dyskutowali o kluczowych wyzwaniach współczesnej edukacji. 

PFR Portal PPK był partnerem tego wydarzenia, a członkini zarządu spółki – Marta Damm-Świerkocka – wzięła udział w debacie „Kadra nauczycielska XXI wieku – bolączki i wyzwania”, którą prowadziła Agata Saracyn, koordynatorka komisji i zespołów Unii Metropolii Polskich.

W dyskusji wzięli również udział: 

• Radosław Borzęcki, dyrektor IX Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Lublinie, 
• Urszula Woźniak, wiceprezes Związku Nauczycielstwa Polskiego, 
• dr Sylwia Łukasik-Gębska, ekspert ds. współpracy z Centrum Koordynującym w Ośrodku Rozwoju Edukacji. 

Zmiany przyspieszają – jak powinna reagować szkoła?

Współczesna rola nauczyciela to nie tylko przekazywanie wiedzy, ale także zarządzanie wieloma trudnymi sytuacjami, które pojawiają się w codziennej pracy. Wymagania stawiane nauczycielom są ogromne – oprócz samego procesu dydaktycznego muszą radzić sobie z emocjami uczniów, adaptować się do zmieniającej się technologii oraz odpowiadać na rosnące oczekiwania ze strony rodziców, administracji i społeczeństwa. 

Zadania dla nauczycieli są jasno określone, ale w obliczu rosnących wyzwań, które stawia współczesna rzeczywistość, ich praca staje się coraz trudniejsza i bardziej wymagająca – zauważyła dr Sylwia Łukasik-Gębska, ekspertka ds. współpracy z Centrum Koordynującym w Ośrodku Rozwoju Edukacji. Podkreśliła, że wprowadzenie standardu superwizji dla nauczycieli mogłoby stanowić istotny krok ku wsparciu ich w radzeniu sobie z trudnościami zawodowymi.

Brak kompetencji finansowych – niedopatrzenie systemu?

W obecnej erze cyfrowej, gdzie informacje napływają nieustannie z różnorodnych źródeł, wyzwaniem staje się rzetelna selekcja danych. Rozwój internetu i mediów społecznościowych przyczynia się również do szybkiego obiegu wiadomości, utrudniając weryfikację ich wiarygodności. Czy szkoła wychodzi temu naprzeciw? 

Kompetencje finansowe, niestety, są tematem praktycznie nieobecnym w programach szkolnych. Brak tej wiedzy może prowadzić do poważnych konsekwencji – młodsze pokolenia wchodzące na rynek pracy będą podejmować decyzje finansowe, nie posiadając podstawowej wiedzy na temat tego, jak skutecznie zarządzać swoimi pieniędzmi. To niedopatrzenie systemu edukacyjnego, które skutkuje brakiem niezbędnych kompetencji, jak choćby umiejętność rozumienia warunków umów kredytowych czy zarządzania osobistymi finansami – powiedziała Marta Damm-Świerkocka, członkini Zarządu PFR Portal PPK. 

Język wartości zamiast stereotypów w edukacji

Nauczyciel współcześnie to także mentor, doradca, a często specjalista w różnych dziedzinach, co prowadzi do ogromnego przeciążenia, wpływając negatywnie na jakość jego pracy. Dodatkowo wciąż obecne są stereotypy dotyczące zawodu nauczyciela, które umniejszają wartość ich roli.  

Sposób radzenia sobie z konfliktami i komunikacją ze społecznością szkolną jest jednym z największych wyzwań dla nauczycieli. Wiedzę można nabyć, ale umiejętności komunikacyjne są trudniejsze do zdobycia, a to właśnie stosunek do nauczycieli często staje się powodem ich odejścia ze szkoły – skomentowała Urszula Woźniak, wiceprezes Związku Nauczycielstwa Polskiego. 

Kryzys kadrowy i starzejące się grono pedagogiczne 

Wyzwania związane z kadrą nauczycielską w oświacie stają się coraz bardziej wyraźne, a jednym z nich jest starzejący się personel. Jak zauważył dyrektor Radosław Borzęcki, w jego szkole około 50% nauczycieli wkrótce osiągnie wiek emerytalny, co stawia przed nim trudne zadanie, szczególnie w kontekście zmiany podejścia do pracy. Rozmowy z nauczycielami, którzy są blisko emerytury, są trudne, bo nie są oni zainteresowani wdrażaniem nowych tematów – mówił Borzęcki, podkreślając, że perspektywa zakończenia kariery zawodowej sprawia, że nie są gotowi na zmiany.  

Edukacja różnych prędkości 

Polski system oświaty zmaga się z wyzwaniem „edukacji różnych prędkości”, które wynika z dużych różnic w sytuacji szkół w zależności od regionu. W większych miastach problemy związane z edukacją są inne niż w mniejszych miejscowościach, gdzie często jest nadmiar nauczycieli i niepewność zawodowa. 

Tam, gdzie występuje deficyt nauczycieli, wyższe dopłaty do Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK) mogą stanowić motywację do przyciągania nowych pracowników. Z kolei w regionach, gdzie szkoły są zagrożone zamknięciem, PPK może pełnić rolę finansowej poduszki bezpieczeństwa dla nauczycieli, którzy tracą pracę – podkreśliła Marta Damm-Świerkocka.

Dodatkowo, w kontekście rosnących wyzwań ekonomicznych, PPK staje się coraz bardziej istotnym narzędziem, które wspiera nie tylko nauczycieli, ale i całą branżę oświatową w budowaniu stabilności finansowej na przyszłość. Wprowadzenie tego programu w różnych regionach mogłoby zatem przyczynić się do bardziej zrównoważonego rozwoju sektora edukacji i wspierać nauczycieli w obliczu zmieniających się realiów. 

Autor: Agnieszka Rek