Ustawodawcy w wielu krajach zaczęli wprowadzać przepisy, które zobowiązują branżę emerytalną do dostarczania uczestnikom planów emerytalnych prognoz dotyczących dochodów na dożycie. Tego typu działania zostały podjęte także w Słowenii, gdzie fundusze emerytalne musiały przesłać prognozy dotyczące dochodów na całe życie do wszystkich członków - po raz pierwszy w styczniu 2022 roku.

W Słowenii świadczenia emerytalne ze zbiorowych planów emerytalnych można pobierać jedynie w formie renty dożywotniej. Ale nie wszędzie tak jest. Na przykład w USA renty dożywotnie nie są głównym sposobem dekumulacji aktywów emerytalnych. Wiele osób stosuje dobrze znaną zasadę zwaną zasadą 4%, zgodnie z którą po przejściu na emeryturę w wieku 65 lat wypłacają w pierwszym roku 4% zgromadzonego kapitału, a następnie co roku zwiększają wypłatę o stopę inflacji. Zasada ta ma tylu zwolenników, ilu krytyków. Blanchett, Kowara i Chen przedstawili obszerny przegląd tej strategii i innych metod wycofywania się z inwestycji już w 2012 rokuⁱ.

Głównym problemem zasady 4% i podobnych strategii inwestycyjnych jest ryzyko długowieczności, czyli de facto sytuacja, w której pobierający świadczenie przeżyje swoje oszczędności. Nikt z nas nie wie, jak długo będziemy żyć, więc niemożliwe jest precyzyjne oszacowanie, na jak długo wystarczą zgromadzone środki. Laureat Nagrody Nobla, William F. Sharpe, określił to jako jeden z najtrudniejszych problemów w dziedzinie finansów. Jednym z głównych wyzwań dla branży emerytalnej jest również fakt, że przez zbyt długi okres, może nawet dziesięciolecia, koncentrowaliśmy się na ilości zgromadzonych aktywów, zamiast na potencjalnym dochodzie, jaki mogą one generować. 

Obowiązkowe prognozy

W celu przeciwdziałania temu zjawisku i wywołania zmiany w podejściu do oszczędzania na emeryturę, ustawodawcy na całym świecie zaczęli wprowadzać przepisy zobowiązujące branżę emerytalną do dostarczania uczestnikom planów emerytalnych prognoz dotyczących dochodów na dożycie.

W USA np. ustawa SECURE oraz późniejsze bardziej szczegółowe przepisy Departamentu Pracy nakładają na sponsorów planów 401(k) obowiązek corocznego ujawniania uczestnikom planu szacunków dotyczących wysokości dochodu, jaki przyniosłoby saldo ich konta, gdyby zostało wykorzystane do zakupu renty dożywotniej. Pierwsze szacunki zostały uwzględnione na wyciągach w 2022 roku.

Podobne działania zostały także podjęte w Słowenii, gdzie fundusze emerytalne musiały przesłać prognozy dotyczące dochodów na całe życie do wszystkich członków – po raz pierwszy w styczniu 2022 roku. 

Jak to zrobiliśmy?

Przyjęte po długich dyskusjach i konsultacjach społecznych zasady nakazywały sporządzanie prognoz na następujących warunkach: 

• przewidywany wiek emerytalny uczestnika wynosi 65 lat (uczestnik ma prawo do obniżenia wieku do maksymalnie 60 lat, przy czym należy dokonać nowych obliczeń, jeśli uczestnik wyrazi takie życzenie); 
• kwota przyszłych świadczeń jest obliczana po uwzględnieniu średnich miesięcznych płatności z ostatnich 12 miesięcy;  
• przy obliczaniu opłaty startowej brana jest pod uwagę rzeczywista opłata startowa zgodnie z polityką każdego członka;  
• dla istniejących aktywów należy opracować dwa scenariusze przyszłych zwrotów z inwestycji - scenariusz docelowy i pesymistyczny (planowany wcześniej scenariusz optymistyczny został ostatecznie usunięty); 
• każdy fundusz musi co roku obliczać prognozy przyszłych zwrotów z inwestycji dla wszystkich funduszy dla dwóch scenariuszy na określonych warunkach. Prognozy zwrotów opierają się na historycznych średnich zwrotach benchmarków, które najlepiej reprezentują każdy fundusz i jego strukturę. W przypadku scenariusza pesymistycznego wykorzystywana jest średnia roczna stopa zwrotu benchmarków za okres najgorszych 10 lat w ciągu ostatnich 30 lat kalendarzowych, a w przypadku scenariusza docelowego obliczana jest średnia roczna stopa zwrotu benchmarków za okres ostatnich 30 lat kalendarzowych (biorąc również pod uwagę średnie roczne koszty operacyjne każdego funduszu, które zmniejszają obliczone przyszłe zwroty); 
• na podstawie zgromadzonych aktywów w momencie przejścia na emeryturę, obliczonych zgodnie z dwoma scenariuszami wymienionymi powyżej, dla każdego członka obliczana jest standardowa renta dożywotnia przy użyciu aktualnych warunków dla rent każdego dostawcy (stopy procentowe i tabele śmiertelności). Renta dożywotnia musi być zaokrąglona w górę i podana w miesięcznej kwocie brutto; 
• każdy dostawca musi również wyjaśnić członkom, że prognozy są jedynie szacunkowe, a dane liczbowe mają jedynie charakter informacyjny; 
• jeśli wyliczenie oszczędności w momencie przejścia na emeryturę nie przekracza progu 5 120 EUR, uczestnik otrzymuje tylko kwotę aktywów i nie jest obliczana renta (zostało to dodane w ostatniej chwili, aby uniknąć naprawdę niskich rent). 

Wszyscy w branży obawiali się, jak uczestnicy zareagują na prognozy. Czy będą rozczarowani wysokością świadczeń wygenerowanych na podstawie ich oszczędności, czy może będą pozytywnie zaskoczeni? Czy będą się zastanawiać, dlaczego są im wysyłane te prognozy, czy będą je mieszać z prognozami emerytur publicznych itd. Mieliśmy też wiele obaw technicznych dotyczących np. zwiększonej liczby telefonów i e-maili, która będzie trudna do obsłużenia, itp.

Góra zadrżała, ale… 

Nic takiego się jednak nie wydarzyło. Standardowo, zanotowano zwiększoną liczbę telefonów i e-maili, jak co roku, gdy członkowie otrzymują roczne sprawozdania, ale nie więcej niż zwykle. Krótko mówiąc, góra zadrżała, ale przynajmniej w Słowenii nie doszło do trzęsienia ziemi. 

Możliwe przyczyny tego stanu rzeczy mogą być różne - ludzie nie czytali prognoz, odrzucali je albo prognozy były zgodne z innymi prognozami dotyczącymi dochodów emerytalnych funduszy w Słowenii, które zostały już przekazane ich członkom, więc nie było to dla nich zaskoczeniem. Niektóre fundusze, w tym Pokojninska družba A, Inc., udostępniły podobne prognozy dochodu dożywotniego na kontach internetowych, gdzie członkowie mogą monitorować swoje aktywa, a także sporządzać prognozy dochodu emerytalnego w różnych scenariuszach zwrotów z inwestycji kilku lat, więc członkowie są ich świadomi i z nich korzystają. Pokojninska družba A, Inc. udostępnia także swoim uczestnikom aplikację mobilną ePokojnina (ePension) z podobnymi funkcjami od ponad ośmiu lat.  

Amerykańscy eksperci także spodziewali się określonej reakcji przed publikacją prognoz dotyczących renty dożywotniej w 2022 roku. Josh Cohen z PGIM i Yanela Frias z Prudential opisują to w swojej białej księdze, analizującej potencjalne reakcje członków na podstawie przeprowadzonej przez nich ankietyⁱⁱ.

Szczególnie interesujące (i jednocześnie niepokojące) jest to, że prognozy dochodu dożywotniego w USA, wykluczają przyszłe składki odprowadzane na rachunki członkowskie, a także wszelkie przyszłe zyski z inwestycji. Oznacza to, że młodsi członkowie, którzy dopiero zaczęli oszczędzać i mają małe pule emerytalne, otrzymają bardzo niskie prognozy przyszłych dochodów. Może to spowodować, że będą oni kwestionować swoje oszczędności i mieć wątpliwości oraz pytania do dostawcy planu, a jak ujęto w wyżej wspomnianym raporcie, „prognozy znacznie zaniżają przyszłe dochody emerytalne dla większości uczestników planu innych niż ci, którzy są bardzo blisko emerytury”. Jest to więc jeden z aspektów, w którym prognozy dochodów mogą budzić wiele pytań i cieszę się, że w Słowenii uniknęliśmy tego, uwzględniając przyszłe składki, a także zyski z inwestycji. 

Przyszły potencjał prognozowanych dochodów 

Prognozy dotyczące przyszłości nie są dokładne, a wręcz mogą być błędne, ale nadal uważam, że jeśli założenia są tak realistyczne, jak to tylko możliwe, a co najważniejsze pokazują różne scenariusze, nadal dostarczają uczestnikom cennych informacji na temat zakresu dochodów, jakich mogą oczekiwać na emeryturze w oparciu o ich obecne oszczędności.  

Oczywiście stanowi to również fantastyczną okazję dla sponsorów planu np. do przedstawienia swoim członkom różnych scenariuszy - m.in. co się stanie i jak może to wpłynąć na ich dochody na emeryturze, jeśli zwiększą swoje składki, a także jak ich wybory inwestycyjne wpłyną na potencjalne przyszłe zwroty z inwestycji (tutaj można również dodać wpływ opłat). Są to więc kluczowe kwestie, o których można poinformować uczestników planów emerytalnych wraz z przekazaniem prognoz dochodów. Przeformułowanie oszczędności emerytalnych, wspomniane na początku artykułu, jest również kluczowe - musimy przestać patrzeć tylko na to, ile aktywów zgromadzimy, ale także na to, jaki rodzaj dochodu zapewnią nam te aktywa na emeryturze. Następnie możemy przejść do konkretów na temat tego, jakie są najlepsze narzędzia do dekumulacji oszczędności. Prawdopodobnie również tutaj nie ma jednego, złotego rozwiązania, które odpowiadałoby wszystkim, ale można skoncentrować się na kombinacji produktów, które pasowałyby do potrzeb jednego członka, aby uczynić jego życie na emeryturze lepszym.

Autor: Žiga Vižintin - Dyrektor ds. rozwiązań emerytalnych w funduszu emerytalnym Pokojninska družba A, d.d. Łączy najnowsze technologie informatyczne i wiedzę behawioralną, aby dostarczać innowacyjne produkty i usługi w zakresie oszczędzania na emeryturę. W trakcie swojej kariery zdobył rozległą wiedzę na temat krajobrazu emerytalnego w Europie i na całym świecie. Opowiada się za rozwojem wielofilarowych prywatnych planów emerytalnych w celu sprostania wyzwaniom demograficznym. Žiga Vižintin uzyskał tytuł magistra ekonomii na Uniwersytecie w Lublanie oraz tytuł magistra nauk politycznych. Jest także wydawcą bloga „Irrational Retirement Blog”. 

________________
ⁱBlanchett, D., Kowara, M. and Chen, P. (2012). “Optimal Withdrawal Strategy for Retirement Income Portfolios”, investmentsandwealth.org 
ⁱⁱ Cohen, J. and Frias, Y. (2021). “Lifetime income illustrations: Preparing for participant reactions (PGIM / Prudential Retirement)”, www.pgim.com